ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ INNOSI
Innovative Social Investment Strengthening communities in Europe.
Το πρόγραμμα INNOSI στοχεύει: - Στην ανίχνευση και στην αξιολόγηση των υπαρχουσών καινοτόμων και στρατηγικών προσεγγίσεων για την μεταρρύθμιση του κοινωνικού κράτους σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. - Στην διερεύνηση των κοινωνικών και ψυχολογικών επιπτώσεων αυτών των καινοτομιών στα άτομα και στις κοινωνίες. - Στην οργάνωση χρήσιμων και πρακτικών μεθόδων εκμάθησης αυτών των προσεγγίσεων και διακίνησή τους προκειμένου να υπάρχει πληροφόρηση σε επίπεδο πολιτικών και πρακτικών σε όλη την Ευρώπη.
Πλαίσιο υλοποίησης
Το πρόγραμμα InnoSI (Innovative Social Investment: Strengthening Communities in Europe) είναι ένα ευρωπαϊκό ερευνητικό έργο που χρηματοδοτείται στο πλαίσιο του προγράμματος “Horizon 2020”. Το “Horizon 2020” αποτελεί το χρηματοδοτικό πλαίσιο της ΕΕ για την έρευνα και την καινοτομία και υποστηρίζει τη στρατηγική “Europe 2020” που αναδεικνύει την έρευνα και την καινοτομία ως κεντρικούς μοχλούς για την έξυπνη, βιώσιμη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη, στοχεύοντας παράλληλα στην αποτελεσματική αντιμετώπιση σημαντικών κοινωνικών προκλήσεων. Οι τρεις βασικοί άξονες του “Horizon 2020” είναι:
- επιστημονική αριστεία (excellent science): επιστημονική έρευνα παγκόσμιου επιπέδου με στόχο την προσέλκυση στην ΕΕ των καλύτερων επιστημόνων,
- βιομηχανική υπεροχή (industrial leadership): στρατηγική επένδυση σε τεχνολογίες-κλειδιά, όπως η νανο-τεχνολογία και η μικρο-ηλεκτρονική, συμμετοχή ιδιωτικού τομέα, δημιουργία καινοτόμων επιχειρήσεων,
- κοινωνικές προκλήσεις (societal challenges): αντιμετώπιση σημαντικών κοινωνικών προκλήσεων, όπως η γήρανση του πληθυσμού, η εξάντληση των ενεργειακών πόρων, η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Φιλοσοφία, προβληματική και στόχοι
Τα κράτη πρόνοιας στην Ευρώπη σχεδιάστηκαν κατά βάση με γνώμονα την αντιμετώπιση των κοινωνικών και οικονομικών προκλήσεων του 20ού αιώνα. Ταυτόχρονα, όμως, οι ευρωπαϊκές κοινωνίες αλλάζουν σε τομείς που συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους, και οι οποίοι περιλαμβάνουν: τις μεταβολές στη δημογραφική σύνθεση του πληθυσμού και στη δομή της οικογένειας, τις προκλήσεις εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης, τα ζητήματα της προστασίας του περιβάλλοντος, τα υψηλά ποσοστά ανεργίας και φτώχειας και τις διαδικασίες της κοινωνικής ενσωμάτωσης ευπαθών ομάδων ή μειονεκτούντων ατόμων.
Οι επιπτώσεις που απορρέουν από αυτές τις εξελίξεις είναι προφανείς και εις βάθος. Η οικονομική κρίση του 2008 και οι συνέπειές της υπογράμμισαν με εμφατικό τρόπο την ανάγκη ώστε τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υιοθετήσουν συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας, προκειμένου να αυξήσουν το βαθμό αντοχής τους και να προετοιμαστούν για τις μελλοντικές οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις.
Στις αρχές του 2013, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε το “Social Investment Package”, στο πλαίσιο του οποίου αναδεικνύεται η ανάγκη τα συστήματα πρόνοιας να ικανοποιούν τρεις συνθήκες: την κοινωνική επένδυση (social investment), την κοινωνική προστασία (social protection) και την οικονομική σταθερότητα (economic stability). Η έννοια της κοινωνικής επένδυσης σηματοδοτεί την εφαρμογή μίας κοινωνικής πολιτικής που σχεδιάζεται με προοπτική για το μέλλον και βασίζεται στο στοιχείο της δραστηριοποίησης. Δίνει έμφαση στην επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο, ώστε αυτό να εμπλουτίσει τις παραγωγικές του δυνατότητες και να διαμορφώσει τις συνθήκες για μια μακροχρόνια οικονομική και κοινωνική ενσωμάτωση.
Οι περισσότερες από τις χώρες της ΕΕ έχουν αναπτύξει, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, μία προσέγγιση για την κοινωνική επένδυση, και αυτό είναι τεκμηριωμένο σε εθνικό επίπεδο. Έχουμε, όμως, πολλά να μάθουμε ακόμα, ειδικά σε σχέση με το τι πραγματικά ισχύει σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Αυτό είναι το πεδίο που εστιάζει το InnoSi, στο πλαίσιο μίας προσπάθειας να εκτιμηθεί τι πρέπει να αλλάξει ώστε οι στρατηγικές για την κοινωνική επένδυση να ανταποκριθούν σε όσα υπόσχονται.
Το InnoSI αναδεικνύει το ερώτημα: πώς μπορούμε να σχεδιάσουμε βιώσιμες στρατηγικές κοινωνικής επένδυσης, οι οποίες θα αντεπεξέρχονται στις επερχόμενες κοινωνικο-οικονομικές προκλήσεις και στα δυσάρεστα αποτελέσματα της οικονομικής κρίσης του 2008. Ο συνολικός σχεδιασμός του προγράμματος βασίζεται σε έναν συγκεκριμένο τρόπο κατανόησης της κοινωνικής επένδυσης, ο οποίος αναδεικνύει:
- τη σημασία των περιφερειών (regions) στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή πολιτικών κοινωνικής επένδυσης,
- το ρόλο της κοινωνικής καινοτομίας (social innovation) στην κοινωνική επένδυση,
- το ρόλο της κοινωνικής οικονομίας (social economy) και, συνακόλουθα, των κοινωνικών επιχειρήσεων (social enterprises) στην κοινωνική επένδυση,
- την ανάγκη καταγραφής και μέτρησης του αντίκτυπου των πολιτικών και των πρακτικών, σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, κατά την αξιολόγηση αυτών των πολιτικών,
- τον τρόπο που οι εμπειρίες των ωφελούμενων, μέσα από πολιτικές τις κοινωνικής επένδυσης, είναι σε θέση να διαμορφώσουν μία καινούργια ταυτότητα για τον Ευρωπαίο πολίτη.
Το InnoSi θα επιχειρήσει να εντοπίσει πανευρωπαϊκά καινοτόμες προοπτικές για την κοινωνική επένδυση, τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο, ξεκινώντας από την καταγραφή των θεωρητικών δεδομένων και των απόψεων των ειδικών του χώρου. Στη συνέχεια, οι ακαδημαϊκοί συνεργάτες θα διενεργήσουν είκοσι (20) σε βάθος μελέτες περίπτωσης (δύο σε κάθε μία από τις δέκα χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα).
Για τις μελέτες περίπτωσης θα χρησιμοποιηθούν μεικτές μέθοδοι συλλογής δεδομένων, οι οποίες αφορούν σε: επισκόπηση βιβλιογραφίας, ανάλυση δευτερογενών πηγών και δεδομένων, σχεδιασμό και διεξαγωγή μικρής κλίμακας ερευνών σε περιπτώσεις όπου τα διαθέσιμα δεδομένα είναι περιορισμένα, επισκόπηση των πολιτικών και της νομοθεσίας, συνεντεύξεις με ειδικούς στα θέματα του προγράμματος, και ποιοτική έρευνα (συνεντεύξεις, ομάδες εστίασης / focus groups) με τελικούς ωφελούμενους και λήπτες-χρήστες υπηρεσιών.
Κεντρική σημασία για το πρόγραμμα έχει η συμμετοχή της κοινότητας (community involvement) και ο αντίκτυπος σε επίπεδο πολιτικής (policy impact). Η συμμετοχή των ληπτών-χρηστών αναμένεται να διασφαλιστεί μέσα από εκατό (100) “community reporters” που θα επιλεγούν και θα εκπαιδευτούν σε βασικές δεξιότητες μέσων κοινωνικής δικτύωσης (social media), όπως φωτογράφηση, λήψη-μετάδοση ήχου (podcastig) και video (film-making), με χρήση εύχρηστων κινητών συσκευών. Αυτό το τμήμα του έργου θα υλοποιηθεί υπό την επίβλεψη του δικτύου Peoples Voice Media.
Τέλος, στο πλαίσιο μίας ανάλυσης σε επίπεδο πρόβλεψης, θα μελετηθούν πιθανές επιλογές για το μέλλον της κοινωνικής επένδυσης. Οι συνεργάτες που ασχολούνται με τον αντίκτυπο του προγράμματος (impact partners) θα λειτουργήσουν ως “knowledge brokers”, συλλέγοντας τα ερευνητικά ευρήματα από τις μελέτες περίπτωσης και τις ασκήσεις πρόβλεψης. Στη συνέχεια, θα μεταφράσουν τα ευρήματα σε υλικό που να μπορεί να αξιοποιηθεί σε επίπεδο (σχεδιασμού και υλοποίησης) πολιτικής, με την συμμετοχή των παραγόντων που εμπλέκονται στην εφαρμογή της.